İşçilerin Haziranı: 15-16 Haziran 1970

Kitap Hakkında

“İşçilerin Haziranı”, 15-16 Haziran 1970’te gerçekleşen Türkiye’nin sosyal-siyasal tarihinin o zamana kadarki en kitlesel eylemi olan, etki ve sonuçlarıyla sarsıcı izler bırakan işçi direnişini konu ediyor. Direniş, işçilerin sendika seçme özgürlüğünü daraltma ve DİSK’i tasfiye etme amacıyla 274 sayılı Sendikalar Kanunu’nda yapılan değişikliklere tepki olarak gelişti. Yapılan düzenleme karşısında sendika seçme özgürlüğünü savunan işçiler, İstanbul ve Kocaeli’inde üretimi durdurarak sokaklara çıktılar, yapılan düzenlemeyi protesto ettiler. Eylemleri engellemek üzere güvenlik güçlerinin işçilerin karşısına çıkarılmasıyla çeşitli çatışmalar yaşandı. Bu çatışmalarda işçilerden ve polisten yaşamını kaybedenler oldu. Eylemler üzerine 16 Haziran günü saat 21.00’den geçerli olmak üzere Sıkıyönetim ilan edildi. DİSK Genel Başkanı Kemal Türkler, DİSK yöneticileri ile toplumun çeşitli kesimlerinden insanlar gözaltına alındı, tutuklandı ve yargılandı. Bu dönemde yaşananlarla 15-16 Haziran, ucu 12 Mart Askeri Müdahalesine çıkan sürecin hem nesnesi hem de öznesi oldu. 15-16 Haziran Türkiye işçi sınıfının varlığını, gücünü, sahip olduğu mücadele kapasitesini ortaya koyarken, devlette, sermayede, siyasette, askerde, sendikal harekette o güne kadar işçilere dair  sahip olunan bilgiyi büyük ölçüde değiştirdi. Eylemin tarihte kalıcı yer edinmesi ve önemi de büyük ölçüde buradan kaynaklanmakta.

“İşçilerin Haziranı, 15-16 Haziran 1970” öncesinde ve sonrasında yaşananlarla, ortaya çıkan gelişmelerle birlikte eylemi kapsamlı bir biçimde ele alıyor. Yasa değişikliğinin özünü, Meclis’te, Senato’da, basında, sendikal harekette üzerine yapılan tartışmaları, eylemin karar süreçlerini, örgütlenme dinamiklerini, eylem sonrası yaşananları, yarattığı etkileri ve sonuçlarını çeşitli veçheleriyle inceliyor. Çalışmada 90’ı yüz yüze olmak üzere eylemlerin içinde yer almış, örgütlenmesinde, çeşitli aşamalarında bulunmuş ya da dışarıdan tanıklık etmiş 119 kişiyle görüşüldü. Bir kısmı ilk kez ortaya çıkan çok sayıda belge kullanıldı. Belgelerin temininde Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı (TÜSTAV), Tarih Vakfı, Hollanda’da bulunan Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsü (USTE), Kadir Has Üniversitesi Ulusal Kültür Belgeliği, DİSK, Birleşik Metal-İş, Genel-İş, Sosyal-İş, Petrol-İş, Tekgıda-İş, Koop-İş gibi sendikalar ile çok sayıda kişisel arşivlerden yararlanıldı. Günlük gazetelerle, dönemin süreli yayın organları da çalışmada yararlanılan kaynaklar arasında yer aldı.